Mentat - "ludzki komputer", wcielenie logiki i rozumu, kasta obywateli Imperium, stworzona przez Franka Herberta w powieści Diuna. Słowo "mentat" powstało z wyrazów "mentor", "mentee" oraz "mentation".
Po Dżihadzie Butleriańskim, którego skutkiem było zakazanie budowy maszyn na obraz ludzkiego umysłu, postęp został skierowany na odkrycie nowych, nieznanych możliwości człowieka. Efektem odkryć było powstanie mentatów.
Byli to ludzie szkoleni w umiejętnościach logicznego rozumowania na nadludzkim poziomie. Byli zdolni do szybkiego dokonywania obliczeń na skomplikowanych danych, wyciągania precyzyjnych wniosków i dokonywania znakomitych skojarzeń. Mentat musiał jednak uprzednio wejść w mentacki trans. Objawiał się on charakterystyczną szklistością oczu i monotonną intonacją głosu.
W celu wzmocnienia mentackiego transu wykorzystywano rozmaite substancje psychoaktywne. Do najpopularniejszych należał sok z rośliny sapho , ale jego długotrwałe używanie mogło doprowadzić do uzależnienia. Sapho było uzyskiwane z korzenia drzewa Ecaz, a jego spożywanie zwiększało dwukrotnie, lub nawet trzykrotnie, mentackie zdolności przetwarzania informacji. Częste spożywanie soku z sapho prowadziło też do charakterystycznego, czerwonego-fioletowego zabarwienia zębów i warg. Mentaci używali także melanżu.
Mitologia Diuny uzupełnia historię powstania mentatów. Pierwszym mentatem był Gilbertus Albans, wyszkolony przez robota Erazma. Nauczył go on komputerowego sposobu myślenia i opracowanych przez siebie technik myślowych pozwalających na dokładną analizę danych.
Najbardziej znanymi mentatami byli: Paul Atryda, Duncan Idaho oraz Miles Teg